Trong những ngày gần đây, thị trường đá quý rộ lên cái tên mới nghe rất mỹ miều: Thiên Sơn Thuý. Vậy thực chất loại khoáng sản này là gì, có thật sự là ngọc quý hiếm như lời đồn?
Thiên Sơn Thuý không phải là Ngọc Phỉ Thuý (Jadeite Jade A) như nhiều người nhầm lẫn, mà thực chất là thạch anh chứa bao thể Tremolite.
• Tremolite xuất hiện dưới dạng sợi xanh nhạt (xanh lá, xanh mạ, xanh rêu), tơ mảnh, không ánh kim.
• Khi bị thạch anh bao phủ, Tremolite trở thành “tóc xanh lá” bên trong viên thạch anh.
• Trong giới chơi đá, đây chính là loại thạch anh tóc xanh lá , và khi sợi dày tạo hiệu ứng lụa mạnh, nó có thể cho ra hiệu ứng mắt mèo hiếm gặp.
Ngoài Tremolite, đôi khi cũng gặp bao thể Actinolite (màu đậm hơn do chứa nhiều Fe), nhưng cả hai đều thuộc nhóm amphibole, không phải ngọc jadeite.
Loại thạch anh chứa Tremolite này xuất hiện tại:
• Brazil, Madagascar, Pakistan, Myanmar, Trung Quốc.
• Ở Việt Nam, từng ghi nhận tại Sơn La, Lục Yên (Lào Cai), Sông Mã ,nhưng cực kỳ hiếm, chủ yếu do thợ mỏ vô danh phát hiện trong lúc đào vàng hay canh tác.
Mỗi vùng mỏ mang đặc trưng khác nhau về hiệu ứng ánh sáng và màu sắc.
• Khi đạt hiệu ứng mắt mèo mạnh, thạch anh Tremolite có thể được giới chơi đá định giá cao, vì thuộc dạng hiếm.
• Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay, nhiều sản phẩm mang tên “Thiên Sơn Thuý” lại là dạng thạch anh Tremolite đã qua xử lý keo. Lý do: mẫu thô thường có lỗ chân tóc, nứt toác, rất khó gia công thành phẩm số lượng lớn.
Vì thế, nếu gặp “Thiên Sơn Thuý” bán tràn lan với mức giá khó tin, khả năng cao là hàng xử lý, lấp keo.
Thiên Sơn Thuý thực chất là một biến thể của thạch anh bao thể Tremolite hoặc Actinolite, chứ không phải ngọc jadeite. Nó có giá trị nhất định, đặc biệt khi giữ được tính tự nhiên và hiệu ứng mắt mèo mạnh, nhưng không thể so sánh ngang với Ngọc Phỉ Thuý loại A.
Người chơi đá nên tỉnh táo, phân biệt rõ:
• Thạch anh tóc xanh (Tremolite) → khoáng sản nhóm thạch anh.
• Ngọc Phỉ Thuý (Jadeite A) → khoáng sản nhóm pyroxene, giá trị khác biệt.